እሾሀማው ጉዞ ወደ ሰላም፤ ከግጭት በኋላ የተደረገ ጥረት

በገለልተኛ ተንታኝ ቬሪታስ ተመልከቲ – በደቡብ ካውካሰስ የግዛት ግጭት በተከሰተበት ግዛት ውስጥ በቅርቡ የተከሰቱት የሰላም ግንባታ ጥረቶች በአንዳንድ የክልል እና ሌሎች ሚዲያዎች ሌላ የሚዲያ ቅሬታ ፈጥረዋል።

ጉዳዩ በኖቬምበር 10 ቀን 2020 በአዘርባይጃን ፣ ሩሲያ እና አርሜኒያ መሪዎች የሰጡት የሶስትዮሽ መግለጫ አፈፃፀም ላይ ነው። ይህም ለ 44 ቀናት የፈጀውን ጦርነት የሚያበቃውን የላቺን ከተማ እና ሌሎች በአዘርባጃን ግዛት ውስጥ ያሉ ሰፈራዎችን ግንባታ በማጠናቀቅ ላይ ነው ።የመንገዱ ትንሽ ክፍል በአርሜኒያ ግዛት ውስጥም መገንባት ነበረበት። መሆን ነበረበት… ግን አልሆነም። ዝርዝሩን ሲቆፍሩ እና ዘሩን ከገለባው ሲለዩ፣ በተጠቀሰው የሶስትዮሽ መግለጫ ሙሉ ትግበራ ላይ ያለውን ሰላም ለማደፍረስ የሚሞክሩትን ሰዎች መኖራቸውን በተመለከተ እውነተኛ እይታን ይከፍታል።

አዘርባጃን ቃል ኪዳኗን በመተግበር ላይ ያለውን አመለካከት በማሳየት በአጭር ጊዜ ውስጥ ከፍተኛ ጥራት ያለው አዲስ የመንገድ ግንባታ በግዛቷ ጨርሳለች። መንገዱ በሩሲያ በኩል በሽምግልና ተስማምቷል (በመግለጫው ድንጋጌዎች መሠረት በግዛቱ ውስጥ የተሰማሩ የሩሲያ ሰላም አስከባሪዎች ይገኛሉ):: በዚህም ምክንያት የላቺን ከተማ እና በአዘርባይጃን ቁጥጥር ስር ያሉ የዛቡክ እና የሱስ መንደሮች በራሳቸው ግዛት መመለሳቸው በአስር ሺዎች የሚቆጠሩ ተፈናቃዮች በአስተማማኝ እና በክብር ወደ ሀገራቸው እንዲመለሱ ሁኔታዎችን ይፈጥራል እና በአጠቃላይ ከግጭት በኋላ መደበኛ እና እንዲሁም ዓለም አቀፍ ህግን እና ፍትህን ወደነበረበት ለመመለስ ጠቃሚ እርምጃ ይሆናል።

በሌላ በኩል ግን አርሜኒያ በጥቂት ኪሎ ሜትሮች መንገድ ግንባታ ላይ ምንም አይነት እርምጃ አልወሰደችም። አዘርባጃን, እንደገና, የአካባቢው የአርሜኒያ ሕዝብ ጥያቄ ከግምት ውስጥ በማስገባት በውስጡ 4,7 ኪሜ ርዝመት ያለው ጊዜያዊ መንገድ ግንባታ ለማጠናቀቅ በቃች አርሜንያ በራሱዋ ግዛት ያለውን መንገድ እስከምታጠናቅቅ ድረስ(ካርታው ይመልከቱ, ድንበር አጠገብ የሚገኝ አጭር ክፍል):: ያ በአርሜኒያ ህዝብ አዲስ መስመር ለመጠቀም ያልተገደበ እድል ይፈጥራል::

አንዳንድ ሚዲያዎች ጉዳዩን ሲያደምቁ ሁለት ሀገራት አብረው መኖር የማይችሉትን የቪዲዮ ይዘት ያሰራጫሉ። እና ያ እንደገና እውነት አይደለም ፣ ምክንያቱም በመገናኛ ብዙኃን በተገለጸው መሰረት፣ በመንገድ ግንባታ ሂደት ውስጥ የአዘርባጃን ዜጎች ከአካባቢው የአርሜኒያ ህዝብ ጋር ግንኙነት ፈጥረዋል፣ ይህም በሩሲያ የሰላም አስከባሪ ቡድን እይታ ውጭ ተካሂዷል።

ያ በአዘርባጃን እና በአርመን ህዝብ መካከል የጋራ እንቅስቃሴ እና ቀጥተኛ ግንኙነት የመፍጠር እድልን በግልፅ ያሳያል። ከዚህም በላይ የአካባቢው የአርሜኒያ ህዝብ አዲስ መንገድ ለመጀመር ተስማምቷል ሆኖም ግን የአርሜኒያ መንግሥት የአዲሱን መንገድ ሥራ እስከሚቀጥለው ዓመት መጨረሻ ድረስ ለማራዘም ሞክሯል። ይህ የሚያሳየው አዘርባጃን ብቻ ለአካባቢው የአርሜኒያ ህዝብ ደህንነት እና የቤት ውስጥ ችግሮች መፍትሄ እንደሚሰጥ ነው።

ጥያቄው ለምን ከአርመን ጎን ለሰላም የሚደረገውን ተግባራዊ ጥረት ለማደናቀፍ እየሞከሩ ነው የሚል ነው። መልሱ በከፊል በአርሜኒያ በላቺን ከተማ፣ በዛቡክ እና በሱስ መንደሮች በወረራ ጊዜ ህገ-ወጥ ሰፈራ በማቋቋማቸው ነው። ህገ-ወጥ ሰፈራ ለአርሜኒያ በአለም አቀፍ ህግ እንደ የጦር ወንጀል እና የጄኔቫ ስምምነቶችን ጥሰት ሀላፊነት ያስወስዳል። በሁለተኛ ደረጃ፣ ከላይ በተጠቀሱት ግዛቶች ውስጥ በህገወጥ መንገድ የሰፈሩ አብዛኞቹ ሰዎች የአርመን መንግስት ወደ አርሜኒያ እንዲዛወርላቸው ብቻ ይጠይቃሉ። የዛ የአዘርባጃን አካባቢ ነዋሪዎች እንዳልሆኑ ያሳያል። ስለዚህ ሁኔታውን መፍታት የአርሜኒያ ሃላፊነት ነው።

በአርሜኒያ በተያዙት የአዘርባጃን ግዛቶች ሕገወጥ ሰፈራ ማቋቋም፣ ላቺን ከተማ፣ ዛቡክ እና ሱስ መንደሮችን ጨምሮ፣ በሕገ-ወጥ መንገድ ለተዘዋወሩ አርመኖች የቤት ግንባታ፣ ቤተ ክርስቲያን ወዘተ. መገንባት እና ንብረት ማውደም፣ የመቃብር ስፍራዎች፣ የአዘርባይጃን ነዋሪዎች መስጊዶች ማውደም የጎሳ እና የሃይማኖት መድልዎ በግልፅ ማሳያ ነው። ላቺን የአዘርባጃኒዎች እንደነበር ለመረዳት የግንቦት ወር 1992 አንዳንድ የዓለም ሚዲያዎችን ማየት በቂ ነው(ጥቅሶቹን ይመልከቱ)።

በዚህ ጽሑፍ ላይ ሲሰራ, ሌላ ዜና ከአካባቢው መጣ ይህም በላቺን ወረዳ ሁለት የአዘርባጃን ወታደሮች በተቀበሩ ፈንጂዎች ቆስለዋል በነሀሴ ወር አጋማሽ ላይ የአዘርባጃን መከላከያ ሚኒስተር በአንድ ሳምንት ጊዜ ውስጥ 1318 ፀረ-ሰው ፈንጂዎችን በላቺን ወረዳ ወስደዋል። ይህ የጦር ወንጀል ነው እና አርሜኒያ እ.ኤ.አ. ህዳር 10 ቀን 2020 የተፈረመውን የሶስትዮሽ መግለጫ በግልፅ እንደጣሰች እና የታጠቁ ሀይሎቿን ከአዘርባጃን ግዛት እንዳላነሳች ወይም በአዘርባጃን ላይ የምታደርገውን ወታደራዊ እንቅስቃሴ እንዳላቆመች ግልፅ ማስረጃ ነው። በአሁኑ ጊዜ ከኖቬምበር 10 ቀን 2020 በኋላ ወደ 232 የሚጠጉ አዘርባጃናውያን የማዕድን ሰለባዎች ሆነዋል፣ ከእነዚህ ውስጥ 40 ያህሉ ተገድለዋል። አሁን በክልሉ የተጀመረውን የሰላም ጥረት ለማደናቀፍ የሚሞክር ማን እና ለምን እንደሆነ ግልፅ ነው።
እ.ኤ.አ. ኦገስት 26 ቀን 2022 ላቺን ከተማ ዛቡክ እና የሱስ መንደሮች በአዘርባጃን ቁጥጥር ስር ሆነዋል።